umibe no kafuka

önce kitapçıda rafta duran kalın bir murakami'ydi. sonra turşu'nun "psikolojimi bozduuuuu" diye höykürdüğü bir kitaba dönüştü. ardından irfan'ın "hadi okuyalım" ısrarlarına ve alice'in övgülerle bahsettiği bir kitaba. son kertede benim okumuş bulunduğum ve üzerine şu yazıyı yazdığım eser oldu.

evet, asıl kahramanımız olan kafka tamura (kafka'yı takma ad olarak kullanmakta) on beş yaşına geldiğinde evden kaçar. ama diğer evden kaçan çocuklara göre biraz alışılmamış nedenleri vardır, babasının onun için öngördüğü kehanetten kurtulmak ister. (ama tipik bir kaderinden kaçan kaderine koşar sorunsalı baş gösterir) hem de tam anlamıyla oedipus'un işittiği türden bir kehanet. velhasılı kelam tamura çocuk yola çıkıyor. diğer yandan ikinci dünya savaşı sonrası hiçbir neden bulunamaksızın bayılan bir sınıf çocuk var ve o sınıfın bir öğrencisi olan nakata. nakata bu olay sonrasında anlaşılmaz bir biçimde okuma yazma gibi temel akademik becerilerini tamamen kaybediyor ama kedilerle konuşabiliyor. nakata'nın öyküsü benim daha çok ilgimi çektiğinden ve de beğenimi kazandığından murakami'yi öveceğim kısım budur.

son zamanlarda okuduğum en sürükleyici romandı diyebilirim sanırım. altı yüz küsur sayfa falan hikaye yani iki akşam adam gibi okudum bitti. fantastik öğeler çok güzel bir biçimde işlenmiş ancak genel olarak çok fazla gereksiz ayrıntı var. demek istediğim şu, sinemada senaryo yazılırken ve bir sahne çekilirken temel sorulardan biri, belki de en temeli şudur: "filmin amacına hizmet ediyor mu?" çok muhteşem bir sahne bile olsa amaca hizmet etmiyorsa onun orada olması bir eksidir. bu bakımdan kafka on the shore çok fazla böyle sahnelere sahipti. bu açıdan murakami'nin kalın kitaplarında böyle şeyler olmasına karşın ince kitaplarında kimin ne giydiği gibi ayrıntılara girmediğini düşünüyorum ve bunu tercih ederim. (gerçi murakami'nin ince kitapları zaten kaç tane ki?)

bir başka eleştirmek istediğim nokta, özellike oşima ve kafka arasındaki diyalogların roman içinde erimemiş olması. buradayız diye bağırıyorlar, sanki murakami söylemek istedikleri bu vasıtayla söyleyip kurtulmuş  gibi ama arkasında dönüp bakmamış. kafka on beş değil, otuz beş yaşında biri gibi konuşuyor. oşima yirmi bir değil elli bir, saeki hanımsa yaşı olmayan biri. bunun romanın esas olayı olduğunun farkındayım ancak kafka ve oşima arasında geçen felsefi konuşmalar bana biraz kasıntı gibi geldi, oturmamıştı. 

bir de nakata'yla tanıştıktan sonra birden bir entelektüele dönüşüveren kamyon şoförü hoşino var. adam bir anda truffaut izleyip beethoven dinlemeye başlıyor, kamooon. sanatın insanlığın en muhteşem yaratısı olduğuna inancım sonsuz ama bir kişinin içsel dönüşümü fransız yeni dalga ve klasik müzikle ölçülmemeli. bu da benim sığ bulduğum bir bakış açısı. bu noktada belki kişinin kendisinin bile farkında olmadığı bir kibir hissediyorum.

kitaba adını veren şarkıyı dinlemek mümkün. strummer güzel söylemiş ama ben bob dylan yorumunu daha çok beğendim açıkçası. kitapla bir ilgisi olmadığı kabul ediyorum dylan'ın yorumunun ama şarkıyı bir bayan seslendirmiş olsaydı eminim çok daha etkileyici bulabilirdim çünkü kitabı okurken saeki hanımın sesini duyar gibi olmuştum.

kitap hakkında okuduğum yorumlar iki uç noktada. aşık olanlar ve nefret edenler. sanırım ben ortada durmayı tercih ediyorum, güzel bir kitaptı ama beklentimin altında kaldı. murakami daha iyisini yapabilirdi. yine de kafa dağıtmak için ideal bir kitap.